ارزیابی صفات مورفولوژیک و تحمل به شوری مرحله جوانه زنی در گندم های هگزاپلوئید ساختگی

این مطالعه به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مزرعه ای و تحمل به شوری مرحله جوانه زنی در 99گندم هگزاپلویید ساختگی انجام شد. نوزده صفت مورفولوژیک شامل رنگ گلوم، رنگ گوشوارک، رنگ برگ پرچم، پرزدار بودن گلوم، پرزدار بودن گوشوارک، پرزداربودن برگ پرچم، پرزداربودن گره، پرزداربودن ساقه اصلی، روز تا سنبله دهی، روز تا گرده افشانی، روزتا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول سنبله، طول ریشک، تعداد سنبله در هر بوته، تعداد دانه در هر سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد تک بوته ارزیابی شد. تنوع قابل ملاحظه ای بین گندم-های هگزاپلویید ساختگی مورد مطالعه از لحاظ صفات مورفولوژیک مشاهده گردید. عملکرد تک بوته از حداکثر ضریب تنوع و روز تا رسیدگی از حداقل ضریب تنوع برخوردار بود. برای صفاتی مانند رنگ برگ، رنگ گلوم، رنگ گوشوارک، پرزدار بودن گوشوارک، پرزدار بودن گره و پرزدار بودن گلوم چند شکلی مشاهده شد. رابطه مثبت و معنی-داری بین ارتفاع گیاه و طول سنبله و همچنین بین طول سنبله و عملکرد تک بوته مشاهده شد. عملکرد تک بوته با اجزای عملکرد شامل وزن هزاردانه، تعداد سنبله در بوته و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت و معنی دار داشت. همبستگی مثبت و معنی دار بین صفات فنولوژیک روز تا سنبله دهی و روز تا گرده افشانی(r=0/42**) و همچنین روز تا رسیدگی با روز تا گرده افشانی (r=0/28**)مشاهده گردید. نتایج حاصل از رگرسیون مرحله ای نشان داد که تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در بوته و وزن هزاردانه 47 درصد از تغییرات عملکرد تک بوته را توجیه نمودند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های را به سه گروه ژنوتیپی تقسیم نمود که گروه یک از نظر بیشتر صفات دارای بالاترین میانگین بود. به منظور ارزیابی تحمل به شوری گندم های هگزاپلویید ساختگی در مرحله جوانه زنی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام گرفت. در مرحله جوانه زنی 84 ژنوتیپ گندم ساختگی به همراه گندم نان رقم روشن وگندم دوروم آلتار 84 به عنوان فاکتور اول و سه سطح شوری صفر، 8/0و 6/1 درصد نمک طعام به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس در آزمون جوانه زنی نشان داد که شوری موجب کاهش معنی دار درصد جوانه زنی، شاخص سرعت جوانه زنی، تعداد ریشه چه، وزن و طول ساقه چه و ریشه چه شد. ضمن اینکه اثر متقابل شوری × رقم نیز برای صفات مزبور معنی دار بود. ضرایب همبستگی میان صفات در مرحله جوانه زنی مثبت و معنی دار بود. در میان گندم های هگزاپلویید ساختگی مورد بررسی جهت مقاومت به شوری در مرحله جوانه زنی، هگزاپلوییدهای ساختگی" ceta/ae. squarrsoa (895)"و "srn/ae. (358) squarrsoa " کمترین و هگزاپلوییدهای ساختگی" ,"altar84/ae. squarrosa (220) "botno/ae. squarrsoa (625) " و" "botno/ae. squarrsoa (629) بیشترین کاهش صفات در مواجه با شوری را داشتند.